Polskie prawo przewiduje nie tylko tradycyjną sprzedaż, ale również i zamianę samochodu, choć trzeba wówczas pamiętać o dopełnieniu pewnych formalności. Czym jest zamiana samochodu i na co muszą uważać strony takiej transakcji?
Zamiana bezgotówkowa lub częściowo gotówkowa
Tego typu handel wiąże się z szeregiem formalności na rzecz urzędów. Liczyć się też trzeba z pewnymi kosztami. Na wstępie warto natomiast zauważyć, że zamiana samochodu może być bezgotówkowa lub częściowo gotówkowa. Mimo iż taki proceder nie jest w Polsce popularny, to każdy, kto szukał sobie auta poprzez serwisy w sieci, na pewno się z nimi spotkał. Czym jest zamiana samochodu? Najprościej mówiąc, to wymiana auta na inne, które bardziej odpowiada właścicielowi. Czasem z ofertą dopłaty, kiedy jedna ze stron musi dołożyć do ów transakcji.
Umowa zamiany samochodów
Jak przy zbyciu auta poprzez umowę kupna-sprzedaży, również i tutaj jest ona najważniejszym dokumentem. W zasadzie to nie różni się nawet zbytnio od klasycznej umowy. Zawierać ona w sobie musi:
- pełne dane dwóch stron transakcji (adres zamieszkania, numer dowodu osobistego, pesel, data urodzenia)
- właściwe dane pojazdów (numer VIN, numer rejestracyjny, rocznik, oznaczenie modelu)
- wartość samochodów (na potrzeby podatku od czynności cywilnoprawnych) i ewentualne informacje o dopłacie jednej ze stron transakcji
- dokumenty samochodów będących przedmiotem wymiany (potwierdzenie ubezpieczenia OC, karta pojazdu, ilość kluczyków, dowód rejestracyjny)
Jakie podatki należy opłacić przy zamianie samochodów?
Niestety, zmiana samochodów podlega prawnemu opodatkowaniu. Osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej, zmuszone są opłacić podatek dochodowy i podatek od czynności cywilnoprawnych.
Podatek dochodowy trzeba rozliczyć, jeżeli zamieniający pojazd jest jego właścicielem krócej niż sześć miesięcy. Należy wówczas przedstawić w urzędzie skarbowym różnicę między przychodem pochodzącym z zamiany auta a kosztem nabycia pojazdu. Różnicę można jednak zniwelować, choćby przedstawiając dokumenty potwierdzające zakup części zamiennych, napraw itp. Deklarację składa się najpóźniej do 30 kwietnia następnego roku po sprzedaży samochodu w rocznym zeznaniu podatkowym. W PIT-36 wysokość podatku umieszcza się w pozycji “Dochody i straty” w podpunkcie “inne źródła”.
Warto natomiast pamiętać, że przy samochodach o niskiej wartości zamieniającemu pojazd przysługuje zwolnienie z podatku dochodowego. Podstawą prawną jest tutaj art. 21 ust. 1 pkt 32b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, kiedy wartość pojazdów biorących udział w transakcji nie przekracza 2280 złotych.
Zamiana samochodu a podatek od czynności cywilnoprawnych
O ile dochodzi do wymiany dóbr, podatek od czynności cywilnoprawnych opłacić muszą obie strony. Wynosi on 1% wartości przedmiotu, od którego przypada większy podatek. Jak nie trudno policzyć, jeżeli w wymianie bierze udział samochód o wartości 10 000 zł, podatek PCC to 100 zł itp. To dwukrotnie mniej niż przy zakupie samochodu. Wówczas podatek PCC wynosi 2% wartości auta, o czym więcej w artykule pt. “Podatek od zakupu samochodu w 2019 roku“.
Wielokrotnie strony transakcji próbują zaniżać wartość samochodów. O ile nie jest to auto uszkodzone lub poszkodowane w inny sposób, nie ma to większego sensu, gdyż urzędnik skorzystać może wówczas z własnych tabel przedstawiających wartość pojazdu. Przy uszkodzonych samochodach warto natomiast dołączyć dokumentację fotograficzną i kosztorys naprawy. Wprawdzie od niekorzystnej decyzji urzędnika można się odwołać, ale z reguły nie przynosi to oczekiwanych rezultatów.
Na opłacenie podatku PCC podatnik ma 14 dni od daty zamiany samochodu. W tym celu składa on w urzędzie skarbowym formularz PCC-3 lub PCC-3/A, jeżeli ma on kilku nabywców. Co istotne, nie trzeba tego robić osobiście, a wypełniony dokument wysłać można listem poleconym lub drogą elektroniczną.
Jeżeli podatnik nie zdąży z uregulowaniem należności, grozi mu kara w wysokości od 1/10 minimalnego wynagrodzenia, aż do jego 20-krotności. W praktyce to od 225 zł aż do 45 tys. zł. Tak więc, mimo iż obowiązek zapłaty podatku przedawnia się po pięciu latach, nie należy zwlekać. Jeśli to tylko zwykłe przegapienie terminu zapłaty, w urzędzie skarbowym składa się oświadczenie tzw. czynny żal, w którym podatnik przyznaje się do błędu i zobowiązuje do uiszczenia zaległości wraz z odsetkami. Podatku PCC nie muszą natomiast płacić osoby niepełnosprawne, o ile kupują auto na swój własny użytek lub każdy kierowca, jeżeli wartość pojazdu nie przekracza 1000 zł.
Zamiana samochodu a formalności w wydziale komunikacji
Wiemy, czym jest zamiana samochodu i z jakimi wiąże się ona opłatami do urzędu skarbowego. Pewne formalności spełnić trzeba także na rzecz wydziału komunikacji. Sprzedawcy mają 30 dni na to, aby poinformować właściwy urząd o zbyciu auta, co tyczy się nie tylko sprzedaży, ale również darowizny i właśnie zamiany. W innym wypadku naraża się on na grzywny, choć poważniejsze konsekwencje mogą być wynikiem łamania prawa przez nowego właściciela, który ociąga się z rejestracją samochodu. Na szczęście z takiej sytuacji łatwo wybrnąć przez przedstawienie umowy, ale lepiej oszczędzić sobie nerwów i zaoszczędzić na czasie.
Zamiana auta a powiadomienie ubezpieczyciela
Wymiana samochodów powinna również uwzględniać powiadomienie o zaistniałym fakcie ubezpieczyciela. Takie zgłoszenie musi zawierać kilka kluczowych informacji, a w tym:
- datę zawarcia umowy
- pełne dane zbywcy i nabywcy
- dane pojazdu
Dzięki temu można uniknąć problemów z regulowaniem bieżących zobowiązań. Co natomiast, jeżeli opłata za ubezpieczenie została podzielona na raty? Wówczas obowiązek uiszczenia kolejnych rat przechodzi na nabywcę. To kolejny powód do tego, aby poinformować towarzystwo ubezpieczeniowe o takiej transakcji. W winnym wypadku ubezpieczyciel nie będzie miał wiedzy o zamianie auta. Zbywca może też starać się o częściowy zwrot polisy, ale tylko wtedy, kiedy kupujący w ciągu 30 dni wypowie umowę danemu ubezpieczycielowi.
Jak sprawdzić samochód przy zamianie?
Wiedząc, czym jest zamiana samochodu, widać wyraźnie, że jest to transakcja, która nakłada na obydwie strony pewne obowiązki. Nie jest to jednak tak skomplikowane, aby w razie osiągnięcia korzyści z ów transakcji rezygnować.
Jednak pod warunkiem, że taki samochód jest sprawdzony i w pełni sprawny. Zawsze takie auto musi więc być obejrzane przez mechanika. Powinno przejść też przegląd techniczny, a na końcu nowy właściciel odbyć nim musi jazdę próbną. Wiele o samochodzie i jego przeszłości mówi też Historia Pojazdu. Zawiera ona w sobie:
- dane techniczne samochodu
- wyposażenie pojazdu
- informacje o szkodach i kolizjach
- sprawdzenie baz kradzionych pojazdów
- informacje o wezwaniach serwisowych
- archiwalne zdjęcia pojazdu
Jeżeli nie budzi ona podejrzeń, a inne czynności około zakupowe nie wykazały większych usterek, można przystąpić do finalizacji transakcji zamiany pojazdu.
