Zaciski hamulcowe – co to jest, jak rozpoznać awarię?

Czym są i jak działają zaciski hamulcowe?

Zaciski hamulcowe są jednym z elementów roboczych układu hamulcowego występujące w układach tarczowych. Najczęściej to części wykonane z mocnego stopu metalu z dużą domieszką żeliwa. Zaciski mocuje się śrubami do jarzma hamulcowego, natomiast samo jarzmo do zwrotnicy, do której przymocowana jest piasta koła.

W każdym zacisku znajduje się tłoczek hamulcowy w formie metalowego walca z uszczelnieniami z gumy, poruszający się w nasmarowanej prowadnicy. Poza tym zaciski służą do mocowania klocków hamulcowych – okładzinami w stronę tarczy i po obydwu jej stronach. Najczęściej stosuje się dwa klocki. Wprawdzie ich liczba może być większa, aczkolwiek zawsze parzysta dla równomiernego ścierania tarczy.

Przeczytaj też: “Hamulec ręczny – rodzaje, kiedy używać hamulca postojowego?”

Jak działa zacisk hamulcowy?

Do zacisku prowadzi przewód hamulcowy. Po naciśnięciu pedału hamulca przez kierowcę, wskutek działania pompy wzrasta ciśnienie płynu w układzie. Prowadzi to do wysunięcia tłoczków i dociskania klocków do tarczy. Efektywność hamowania zależy od siły nacisku nogi na pedał. Po jego zwolnieniu ciśnienie płynu hamulcowego spada, tłoczki hamulcowe są cofane, a klocki przestają trzeć o tarcze.

Na podobnej zasadzie działają systemy bezpieczeństwa aktywnego (m.in. ABS, ASR, ESP). Również w tym przypadku pompa kieruje płyn do określonego zacisku. Skutkuje to hamowaniem pulsacyjnym (ABS) lub przyhamowaniem określonego koła (ASR, ESP).

Rodzaje zacisków hamulcowych – pływające i stałe

Zaciski hamulcowe dzieli się na pływające i stałe. Pierwsze stosuje się w autach osobowych, drugie – w pojazdach ciężarowych i samochodach sportowych:

• Zaciski hamulcowe pływające – najczęściej wykonane z żeliwa i z przeznaczeniem do samochodów osobowych. To elementy cięższe, ale tańsze w zakupie. Mają prostą konstrukcję, są łatwe w eksploatacji i nadają się do regeneracji. Natomiast są podatne na wibracje, uderzenia, działanie wilgoci i brudu, co skutkuje korodowaniem powierzchni.
• Zaciski hamulcowe stałe – produkowane z aluminium lub innych lekkich materiałów, dlatego są przeznaczone do aut sportowych, ale także samochodów ciężarowych. To produkty droższe w zakupie. Mają bardziej skomplikowaną konstrukcję, ale zapewniają efektywniejsze hamowanie. Wykazują również mniejszą podatność na zniszczenie, dlatego cieszą się długą żywotnością.

Przy wyborze zacisku do samochodu osobowego wystarczy postawić na tańsze modele żeliwne. Natomiast kluczowe znaczenie ma kompatybilność z resztą elementów układu hamulcowego.

Przeczytaj też: “Wymiana paska rozrządu”

Jak rozpoznać awarię zacisku hamulcowego?

Zaciski hamulcowe pracują w trudnych i wymagających warunkach. To elementy narażone na działanie zmiennych warunków atmosferycznych. Na zaciskach osadzają się też wilgoć, brud, kurz i sól drogowa. To warunki sprzyjające powstaniu korozji.

Na korozję narażone są śruby, zwłaszcza jeżeli brakuje na nich osłon z tworzywa sztucznego. Korodują też tłoczki hamulcowe. Wówczas winny może być stary płyn hamulcowy, który jest pozbawiony właściwości antykorozyjnych.

Zaciski mogą zostać uszkodzone również wskutek usterek mechanicznych – deformacji, a także przemieszczania i osłabienia mocowania. Powodem problemów może być także uszkodzenie uszczelek kurzowych tłoczka.

Objawy awarii zacisku hamulcowego

Awarię zacisku hamulcowego wykryje diagnosta w trakcie badania technicznego. Symptomy usterki zacisków znać powinien także kierowca:

• Nierówna siła hamowania – auto nie hamuje równomiernie i ściąga na jedną ze stron podczas hamowania. Niepokojącym objawem są też drgania pedału hamulca lub kierownicy.
• Zablokowanie tłoczka – w wyniku korozji tłoczek nie cofa się po puszczeniu pedała hamulca. Skutkuje to tarciem klocka o tarczę i nagrzewaniem felgi. Auto traci moc, rośnie jego spalanie oraz dochodzi do uszkodzenia tarczy i klocka.
• Wyciek płynu hamulcowego z zacisku – w wyniku uszkodzenia gumowych osłon tłoczka, przewodu hamulcowego lub miejsca jego połączenia z zaciskiem.
• Wyciek płynu z wnętrza tłoczka hamulcowego – w wyniku wycieku tłoczek nie cofa się lub nie wysuwa, co skutkuje zablokowaniem lub słabszą pracą układu hamulcowego. Powodem może być także uszkodzenie gumowego uszczelnienia tłoczka i zaklinowanie prowadnic, co prowadzi do nierównomiernego zużycia klocków i ściągania podczas hamowania.

Naprawa zacisku hamulcowego

Uszkodzony zacisk hamulcowy należy niezwłocznie wymienić. Brak reakcji może skutkować wyciekiem płynu hamulcowego. To natomiast oznacza problemy z hamowaniem.

Za nowy element należy zapłacić średnio około 500 zł, natomiast znaczenie ma model auta. Zaciski hamulcowe do starszych samochodów kosztują ok. 200 zł, do tych nowszych – nawet ponad 1000 zł. Pracę w zakresie montażu oraz wymiany klocków i płynu należy zlecić mechanikom. Alternatywą dla zakupu nowych części są elementy poddane regeneracji. Jednocześnie to zaciski w pełni sprawne, które nie wpływają negatywnie na działanie układu hamulcowego.

Przy mniejszych uszkodzeniach, które skutkują wyciekiem płynu hamulcowego, zastosować można zestaw naprawczy. Naprawa polega na wymianie gumowych uszczelek zacisku.

Przeczytaj też: “Nawiercane tarcze hamulcowe – właściwości, zalety, wady”

Zaciski hamulcowe odgrywają kluczową rolę w działaniu układu hamulcowego. Skorodowanie zacisku lub wyciek płynu hamulcowego to niebezpieczna sytuacja skutkująca obniżeniem bezpieczeństwa. Niesprawny układ hamulcowy to mniej wydajne hamowanie, ściąganie w bok podczas tego manewru, a także niedziałające aktywne systemy bezpieczeństwa – ABS, ASR, ESP czy systemu przeciwzderzeniowego.