Pojazd uprzywilejowany w świetle przepisów kodeksu drogowego
Najpierw należy wyjaśnić, czym jest pojazd uprzywilejowany. Zgodnie z art.2.38. Kodeksu Drogowego jest to pojazd poruszający się na światłach mijania lub drogowych, wysyłający niebieskie sygnały świetlne i dźwiękowe o zmiennym tonie, który może wyłączyć dopiero po zatrzymaniu. Co ważne, zalicza się do nich pojazdy jadące samodzielnie, ale także te znajdujące w kolumnie. Jednak pod warunkiem, że na jej początku i końcu znajdują się pojazdy emitujące sygnały dźwiękowe i błyskowe w kolorze czerwonym.
W związku z tym definicji tej nie spełnia pojazd, który porusza się wyłącznie z włączonymi niebieskimi lub czerwonymi sygnałami błyskowymi. Takie pojazdy możemy traktować jak innych uczestników ruchu.
Pojazdy uprzywilejowane – jakie służby oprócz straży, pogotowia i policji?
Większości z nas pojazd uprzywilejowany kojarzy się wyłącznie z flotą policji, straży pożarnej oraz ratownictwa medycznego. Oprócz tego mogą to być pojazdy ratownictwa chemicznego, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Biura Nadzoru Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Sił Zbrojnych, Służby Więziennej, Służby Ochrony Państwa, Służby Celno-Skarbowej, straży gminnych lub miejskich, Służby Parku Narodowego, Inspekcji Transportu Drogowego, jednostek ratownictwa wodnego i górskiego, a także używane do ratowania zdrowia lub życia.
Jakie przywileje i uprawnienia ma pojazd uprzywilejowany?
Wyżej zauważyliśmy, że pojazdy uprzywilejowane muszą wydawać sygnały świetlne i dźwiękowe, dzięki czemu są łatwe do dostrzeżenia przez innych uczestników ruchu. Jednak przede wszystkim można je za takie uznać tylko wówczas, kiedy:
- biorą udział w akcji ratowania zdrowia, życia lub mienia;
- uczestniczą w przejeździe kolumny pojazdów uprzywilejowanych;
- zapewniają bezpieczeństwo lub porządek publiczny;
- są wykorzystywane do zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszom państwowym, którym
- przysługuje ochrona.
Co jest istotne, kierujący pojazdami uprzywilejowanymi może nie stosować się do przepisów ruchu, znaków i sygnałów drogowych. Dlatego może przekraczać dozwoloną prędkość, wjeżdżać na skrzyżowanie na czerwonym świetle, jechać pod prąd, czy parkować i wyprzedzać w niedozwolonych miejscach. Oczywiście wszystko przy zachowaniu szczególnej ostrożności. Jednak kierowanie pojazdem uprzywilejowanym to nie tylko przywileje. Kierowca musi bowiem stosować się do poleceń oraz sygnałów wydawanych przez osoby kierujące ruchem i upoważnione do kontroli.
Jak zachować się wobec pojazdu uprzywilejowanego?
Jeżeli słyszymy sygnał dźwiękowy emitowany przez pojazd uprzywilejowany, powinniśmy zachować spokój i ustąpić mu pierwszeństwa, co jest naszym obowiązkiem w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej. Dotyczy to kierowców samochodów, ale też innych uczestników ruchu – również pieszych i rowerzystów. Żeby umożliwić mu swobodny przejazd, możemy zatrzymać się, zjechać na pobocze, trawnik lub część jezdni wyłączoną z ruchu.
Dla ustąpienia pierwszeństwa pojazdowi uprzywilejowanemu, bez ryzyka ukarania mandatem możemy złamać przepisy ruchu drogowego. Możliwe jest nawet przejechanie przez skrzyżowanie na czerwonym świetle, oczywiście przy zachowaniu dużej ostrożności.
Jeżeli przejazd takiemu pojazdowi trzeba zapewnić, kiedy na drodze stoimy w korku, tworzy się tzw. korytarz życia. W takiej sytuacji jadący lewym pasem – zjeżdżają w lewo, pozostali uczestnicy ruchu drogowego – w prawo. Warto wiedzieć jak się wówczas zachować również dlatego, że od 6 grudnia 2019 roku jest to uregulowane prawnie. Szerzej mówi o tym artykuł “Korytarz życia i jazda na suwak już obowiązkowe“.
Natomiast nie możemy wjechać na skrzyżowanie, jeżeli nie uda się z niego zjechać, co może utrudniać przejazd pojazdowi uprzywilejowanemu. Absolutnie zakazane jest też podczepianie się pod taki pojazd w celu szybszego przejazdu, chociażby podczas postoju w korku. Za nieustąpienie pierwszeństwa pojazdowi uprzywilejowanemu grozi mandat w wysokości 500 złotych i 5 punktów karnych.
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego
Pojazd uprzywilejowany ma zawsze bezwzględne pierwszeństwo w terenie zabudowanym. Jeżeli zdecydujemy się wówczas na jego wyprzedzanie, grozi nam mandat w wysokości 300 złotych i 3 punkty karne. Natomiast pojazd uprzywilejowany możemy wyprzedzić poza obszarem zabudowanym, ale tylko wtedy, kiedy jest to konieczne i nie utrudniamy mu jazdy. Ważna jest więc odpowiedzialność.
Pamiętajmy też, że nie możemy wyprzedzać pojedynczych pojazdów jadących w kolumnie. Jak zauważyliśmy wcześniej, uchodzą one za uprzywilejowane, jeżeli pierwszy i ostatni pojazd w kolumnie wysyła sygnał dźwiękowy i czerwone światło błyskowe. Bezwzględnie zabrania się wjeżdżania między pojazdy w kolumnie uprzywilejowanej.
Podsumowując, przepisy dotyczące pojazdów uprzywilejowanych nie są skomplikowane i zawiłe. Co jest najistotniejsze, należy wiedzieć, jak zachować się w stosunku do takich pojazdów zwłaszcza w terenie zbudowanym. Należy zapewnić im szybki i bezpieczny przejazd w celu przyspieszenia akcji, od czego może zależeć bezpieczeństwo, zdrowie lub życie innych osób.
